Uzm. Öğrt. Rıfat Çakır
Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürü
HALK EĞİTİM MERKEZİ VE ÖZEL EĞİTİM
Özel eğitim, tek bir pencereden bakmak suretiyle, özel gereksinimli bireye ulaşılabilecek tüm yolların görülebildiği bir alan değildir. Bunun için özel eğitime bazen ailenin, yerleşim yerinin, ulaşım ağının, okulun penceresinden bakmak gerekirken bazen ise hiç hesapta olmayan akla gelmeyen farklı bir pencereden bakmak gerekir. Yalnız unutulmaması gereken tek nokta, bu pencerelerin hangisinden bakarsanız bakın, program yaparken göz önünde bulundurulması gereken en önemli ve esas faktör, özel gereksinimli bireyin kendisidir. Onun üstün menfaati dikkate alınarak planlama ve program yapılmalıdır.
Bu planlama yapılırken de süre olarak bir insan ömrü baz alınmalıdır. Çünkü eğitim, bir bebeğin dünyaya gelmesi ve gelişip büyümesi ile ölüm anına kadar devam eden uzun soluklu bir süreci kapsar. Bu sürecin farklı isimlendirilmiş türleri vardır. Örgün eğitim ve yaygın eğitim bu türlerden birisidir. Ülkemizde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullar ve devamında Yükseköğretim kurumlarında verilen eğitim, örgün eğitim sınıfında; Yükseköğretim kurumlarından mezun ya da lise eğitimini tamamladıktan sonra üniversiteye gitmemiş bireylerin Halk Eğitim Merkezlerinden kurs şeklinde aldıkları eğitim, yaygın eğitim sınıfında yer almaktadır.
Normal bireyler gibi özel gereksinimli bireyler de örgün ve yaygın eğitim hakkına sahiptirler. Örgün ve yaygın eğitim sürecinde erken teşhis ve eğitimin önemine binaen özel gereksinimli öğrenciler için farklı uygulamalar söz konusudur. 0-3 yaş erken çocukluk eğitimi, 36 ayını doldurmuş özel gereksinimli öğrenciler için okul öncesi eğitimin zorunlu olması, her kademede öğrencilerin performanslarına yönelik eğitim planı (BEP) yapılması bu farklılıklardan bazılarıdır.
Bu genel bilgilendirmenin ardından Halk Eğitim Merkezi ile özel eğitim öğrencilerinin ilişkisine değinelim isterseniz. Örgün eğitim sürecini tamamlayan özel gereksinimli birey, hayatının geri kalan kısmını ilgi, istek, beceri ve imkanları ölçüsünde istediği gibi yaşayabilir. Kimi bu süreçte evde oturmayı tercih ederken, kimi çalışmayı, kimi gezmeyi, kimi hayata tutunmayı, kimi de Halk Eğitim Merkezlerinde açılan kurslardan faydalanmayı isteyebilir.
Halk Eğitim Merkezi, Milli Eğitim Bakanlığının Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı bir eğitim kurumudur. Bu merkezlerde eğitim, gelir, sosyal statü ve kültür düzeyi farklı her yaştan bireye, mesleki, sosyal, toplumsal, ekonomik, sportif ve kültürel alanlarda ücretsiz kurs düzenlenir. Kursların açılabilmesi için en az 12 kişiden oluşan bir sınıf oluşturulması gerekmektedir. Kurslar Halk Eğitim Merkezi bünyesinde bulunan öğretmenler tarafından ya da dışarıdan ilgili kursu verme yetkisi bulunan bir öğretmen/usta öğretici tarafından verilir.
Örgün eğitimde olduğu gibi yaygın eğitimde de özel gereksinimli bireyler için artı yönde farklı kriterler mevcuttur. Normal bireylerde kurs açılabilmesi için en az 12 kişilik bir grup gerekirken, özel gereksinimli bireyler ve ailelerine yönelik kurslarda kursiyer sayısı dikkate alınmadan bir kişi için dahi kurs açılabilir. Ancak açılacak her bir kursta en fazla kaç kursiyerin eğitim alacağına dair planlama özel eğitim okulları veya kurumlarındaki sınıf mevcutları esas alınarak yapılır. Bunun yanında özel eğitim ihtiyacı olan bireylere yönelik kurslar ile ilgili aşağıdaki hususlara uyulur:
- 22 yaşını doldurmuş özel eğitim ihtiyacı olan bireyleri mesleki, teknik, sosyal ve kültürel alanda bilgi ve beceri sahibi yapmak, onları hayata kazandırmak, amacıyla açılacak kurslar, ihtiyaç hâlinde Özel Eğitim kurumları ile iş birliği yapılarak da açılabilir.
- Millî eğitim müdürünün onayı ile 22 yaşını doldurmamış özel eğitim ihtiyacı olan bireyler için özel sınıf ve gruplar oluşturulabileceği gibi kaynaştırma yolu ile diğer kurslardan da faydalanmaları sağlanabilir.
- Özel eğitim ihtiyacı olan bireyler için açılacak her bir kursta bir özel eğitim öğretmeni ile birlikte söz konusu kursu verebilecek bir öğretmen/usta öğretici görevlendirilmesi esastır.
Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ile Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünün işbirliği ile özel gereksinimli bireylere yönelik 765 öğretim programı hazırlanmış ve ihtiyaç halinde kurs olarak açılabilmesi için Halk Eğitim Merkezi’nin sistemine yüklenmiştir. Kursiyerler gerekli durumlarda Millî Eğitim Bakanlığı Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliğinin ilgili hükümleri kapsamında taşıma hizmetinden faydalandırılır.
Başta da söylediğim gibi eğitim doğumdan ölüme kadar devam eden uzun soluklu bir süreçtir. Bu süreç özel gereksinimli bireylerde ne kadar erken başlar ve ne kadar uzun süreli olursa o kadar kalıcı olur.
