Astım nedir?

7 Mayıs, Dünya Astım Günü olması dolayısıyla, günün anlam ve önemine dair farkındalık yaratmak ve hastalık hakkında bilinçli hareket edilmesini sağlamak amacı ile Tosya Devlet Hastanesinde görev yapan Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Ferhat Bolu, astım hakkında bilgiler aktardı.

Uzman Dr. Bolu, yaptığı bilgilendirmede şunları söyledi:

"Astım nedir?

Astım hava yollarının duyarlılığının artmasına bağlı olarak gelişen kronik bir hastalıktır. Tekrarlayan öksürük ve hışıltı ile karakterizedir. Nefes darlığı, öksürük, göğüste sıkışıklık hissi semptomları ve bu semptomların varlığı, sıklığı ve yoğunluğunun aynı hastada zaman içinde değişken olması ile karakterize bir hastalıktır. 

Astımda; alerjenler, duman, soğuk hava veya egzersiz gibi tetikleyicilere yanıt olarak, hava yolu etrafındaki düz kaslar kasılır ve mukus adı verilen yapışkan salgının üretimi artar. Bu durum hava yolunun daralmasına neden olur. Çeşitli tetikleyicilere yanıt olarak gelişen astım atakları hırıltıya, nefes darlığına ve öksürüğe neden olabilir.

Astım belirtileri nelerdir?

Astım hastaları ataklar dışında genellikle rahat olur. Astımın tetiklendiği durumlarda bronşlarda ödem ve salgı artışı olur. Buna bağlı öksürük, nefes darlığı ve göğüs ağrısı ortaya çıkar. Şikayetler gece veya sabaha karşı şiddetlenir. Belirtiler kendiliğinden düzelebileceği gibi hastaneye yatış gerektirecek kadar şiddetli olabilir.

- Kronik astım belirtileri nelerdir?

Kronik astımın belirtileri; nefes almakta zorlanma, öksürük, hırıltı ve göğüste sıkışma hissi gibi semptomları içerir. Bu semptomlar genellikle tekrarlayıcıdır ve astım atağı sırasında daha da belirginleşir. Tedavi edilmediği takdirde, kronik astım semptomları yaşam kalitesini oldukça etkiler ve ciddi komplikasyonlara neden olur.

- Alerjik astım belirtileri nelerdir?

Alerjik astımın belirtileri tipik astım semptomlarına benzerdir. Ancak, alerjik astım atağını tetikleyen faktörler çoğu zaman alerjenlere maruziyetle ilişkilidir. Bu alerjenler arasında; polen, evcil hayvan tüyleri, toz akarları ve küf gibi ortak tetikleyiciler bulunur. Alerjik astımın belirtileri alerjenle temas sonrasında artar.

Astım neden olur?

Astımın nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte, araştırmalar sonucunda astımın genetik nedenler ile enfeksiyonlar, çevresel etkenler ve kişilerin tıbbi durumuna bağlı olarak geliştiği düşünülmektedir. Astımın tetikleyicileri arasında polenler, evcil hayvanlar, toz akarları, egzersiz, duman, aşırı sıcak ve aşırı soğuk hava koşulları, hava kirliliği, kimyasal kokular veya dumanlar, obezite, stres ve duygudurum bozuklukları, kimi viral hastalıklar ve ilaçlar gibi etkenler yer almaktadır.

Astımın tanısı nasıl konur?

Astım tanısı konulmadan önce hekim, hastadan detaylı bir öykü alır. Öksürük ataklarının sıklığı, haftada kaç kez ortaya çıktığı, atağın gece veya gündüz yaşanması, ailede astım varlığı ve diğer alerjik belirtiler sorgulanır. Atak esnasında muayene edilen bir hastanın bulguları tipiktir. Solunum fonksiyon testi, alerji testi, ve akciğer grafisi yapılabilecek tetkikler arasındadır.

Astımın tedavisi nasıl yapılır?

Astım kronik bir hastalıktır. Tedavisi hastalığın kontrol edilmesi ve atakların önlenmesine dayanmaktadır. Astım tedavisi planlanırken hastalığın ağırlık derecesine göre tedavi planlanır. Eğer alerjik astım düşünülüyor ise alerji ilaçları verilir. Ataklar esnasında hastayı rahatlatmak için solunum yoluyla uygulanan spreyler kullanılır. Kortizon, tedavide önemli rol oynar. Hem sprey şeklinde hem de ağızdan uygulanabilir. Tedavinin başarısı, hastanın geçirdiği atak sayısının azalmasına göre belirlenir.

Hekiminiz tarafından verilen ilaçları düzenli olarak kullanarak astım kontrol altında tutulabilir. Tedavinin temelinde semptomlar ile tetkiklere dayalı olarak, periyodik kontrollerle uygulanan basamak tedavisi uygulanır. Belirti ve bulguların derecesine bağlı olarak ilaçlarınız ve dozları değişebilir. Ayrıca sigarayı bırakmak, evcil hayvanlara karşı alerjiniz varsa kontrol altına almak, kimyasal duman ve kokuları önlemek, tozlu ve küflü ortamlardan uzak durmak, aşırı soğuktan korunmak, uygun egzersizler yapmak gibi önlemler tedavide çok etkilidir.

Astımlı hastalar nelere dikkat etmelidir?

Özellikle yatak odasında halılar, kilimler, kadife perdeler, peluş oyuncaklar gibi toz tutan eşyalar kaldırılmalıdır. Yatak ve yorgan, yün ya da pamuk yerine sentetik olmalıdır. Çift nevresim kullanmak faydalı olabilir. Halılar güçlü elektrikli  süpürgelerle temizlenmelidir. Ev ortamı nemli olmamalıdır ve iyi havalandırılmalıdır.

Alerjik astımı olanlar bahar aylarında araba ve evlerin pencerelerini kapalı tutmalıdır. Evde mümkünse evcil hayvan bulundurulmamalıdır. Polen mevsiminde maske kullanılabilir. Dışarıdan gelindiğinde kıyafetler değiştirilmeli ve yıkanmalıdır. Üzerinde küf ve mantar üremiş eşyalar evden uzaklaştırılmalıdır.

Astımlı hastalar sigara içmemeli ve sigara içilen ortamlarda bulunmamalıdır.

Astımlı hastalar solunum yolu hastalıklarına daha kolay yakalanırlar. Soğuk havadan kaçınmak doğru olacaktır.

Bazı astımlı hastalarda egzersiz astım atağını başlatabilir. Tozlu ortamlarda egzersizden uzak durmak gerekir.

Astım hastalığı göğüs hastalıkları uzmanı, çocuk sağlığı ve hastalığı hekimleri, iç hastalıkları uzmanı ve alerji uzmanı tarafından takip ve tedavi edilebilir."