Günümüzde toplumların siyasi hayatlarında siyasi partiler kadar etkinlik kazanmaya başlayan baskı grupları giderek kuvvetlenmekte ve etkinlik kazanmaktadır. Özellikle demokratikleşme sürecindeki gelişmelerle birlikte baskı gruplarının önemi daha da artmıştır. Siyasal demokrasilerin özünü, çeşitli grupların çıkarlarını, isteklerini ve tercihlerini özgürce ifade etmesi, birleştirmesi ve siyasal politikaların bu süreç sonucu oluşması teşkil etmektedir. Siyasal partiler bu sürecin önemli bir aracıdır. Siyasal partiler iktidarı ele geçirerek toplumsal talepleri yerine getirmeye çalışırlar. Fakat siyasi partilerin yapısı genellikle tek başına toplumsal istek ve ihtiyaçları birleştirerek yerine getirecek kapsam ve yeterlilikte değildir. Bunun sonucu olarak baskı gruplarının siyasal demokrasiler açısından önemi ve gerekliliği ortaya çıkmaktadır.
Baskı grubu deyimi, ilk olarak 20. yüzyılda ABD’de kullanılan bir kavramdır. Sebebi ABD’nin o yıllardaki siyasi ve sosyal koşullarıdır. Bugün olduğu gibi o dönemde de ABD’de kitle partilerinin bulunmayışı, iki seçim arasında partilerin birçok fonksiyonlarını baskı gruplarının yüklenmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Siyasi hayatta baskı gruplarının önemli görevler yüklenebileceği kavrandıktan sonra hemen hemen bütün ülkelerde bu grupların hızla geliştikleri ve bunların da, siyasi partiler gibi anayasal kurumlar haline geldikleri görülmektedir.
Baskı grupları ABD'de lobiler, düşünce kuruluşları bu noktada etken baskı grupları olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizde baskı gruplarından bilinenleri işçi sendikaları (TÜRK-İŞ), işveren sendikaları (TİSK), odalar(TOBB), esnaf ve sanat kuruluşları (TESK) gibi başlıca kuruluşlardır. Bu grupların sayıları ülkemizde oldukça fazladır. Uluslararası baskı grupları ise Avrupa Birliği, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF) gibi bilinenleri olmak üzere dünyada çokça mevcuttur.
Baskı grupları, demokratik yönetimlerin siyasi partiler kadar vazgeçilmez unsurudur. Demokrasilerde baskı grupları birey ve grupların yönetime katılmalarını sağlayan araçlardan birisidir. Toplumun belli kesimlerinin çıkarlarını politik ve ekonomik süreç içerisinde temsil ederler. Bunu yaparken de siyasal iktidar üzerinde çeşitli yöntem ve metotlarla baskı oluştururlar. Bu yöntem ve metotlar ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Burada temel faktör ülkenin içinde bulunduğu siyasi yapı ve kültürdür. Baskı grupları bu yönüyle ülke demokrasisine katkı sağladığı gibi ekonomik, sosyal, bürokratik, bilimsel konularda da çeşitli faydalar sağlamaktadır. Bunun yanı sıra baskı gruplarının aşırı etkinliği ve siyasal bir güç haline gelmesi de çeşitli sakıncaları beraberinde getirmektedir. Baskı grupları, çeşitli yol ve yöntemlerle siyasal iktidar nezdinde giriştikleri çalışmaları istedikleri şekilde sonuçlandırmak isterler. Bu baskı gruplarının taleplerini elde ettiği ve temsil ettiği kitleye bir takım menfaatler sağladığı bir sonuç olmalıdır ki, grup yöneticileri hem kamuoyunda hem de üyeleri nezdinde sevgi ve güven kazansınlar. Bu nedenle yöneticiler çalışmalarını, varsa başarılarını ve elde ettikleri kazanımları büyük bir şekilde gösterirken başarısızlıklarını örtme eğilimindedirler.
Baskı grupları nihayetinde günümüz demokratik toplumlarının hem bireysel özgürlük hem de siyasal katılım açısından olmazsa olmazlarındandır. Toplumun yönetime özgürce katılımın sağlandığı rejimler bu tür kurumlarının oluşması ve gelişmesiyle yakından ilgilidir. Baskı grupları, toplumun genelinin menfaati üzerine odaklandığında da hem özgür bir yapı hem de sağlıklı bir siyasal katılım gerçekleşmiş olur.
Bana bu yazıyı siz okuyuculara iletme imkanını sunan Kastamonu Güncel Sitesi ailesine buradan teşekkürlerimi sunuyorum.
Gelecek yazımda sizlerle buluşmak ümidiyle.
